Over mij.

Polariteit.

Kernvragen: Wanneer voel ik me speels, en wanneer begin ik me ongemakkelijk te voelen? Hoeveel spanning, hoeveel prikkels, vind ik opwindend, en vanaf wanneer is het overweldigend? Hoeveel controle vind ik aangenaam, en wanneer wil ik in overgave gaan? Hoe dichtbij mag iemand komen, voordat het te dichtbij is? Hoe veraf mag iemand zijn, voordat ik me eenzaam voel?​

Als we in ons lichaam zitten, en onze verbeelding aanstaat, kan het spelen beginnen. Maar hoe leer ik mezelf observeren in mijn plezier, zonder mezelf te veroordelen? Hoe kan ik spelen in het zoeken van waar mijn plezier ligt?​In tantra yoga wordt vaak gewerkt met de term "polariteit". Deze duidt op "yin" en "yang", en kan ook staan voor het vrouwelijke tegenover het mannelijke, of omgekeerd, maar kan gebruikt worden op elk spectrum in een situatie. Ieder van ons heeft zo zijn eigen voorkeur voor bepaalde polariteiten of spanningsvelden. Net zoals ieder van ons ook zijn geheel eigen sweetspot heeft, daar waar de spanning en ontspanning juist goed zitten. Deze balans is niet alleen afhankelijk van persoon tot persoon, maar ook van moment tot moment. Soms hebben we zin in een enge film, een andere keer houden we van romantische komedie.

Hoe beter we de polariteiten in ons leven kunnen onderscheiden van elkaar, hoe minder we de nood voelen het één boven het ander te zetten, en hoe bewuster en vrijer we ook kunnen bewegen op dit spectrum - met als eerste focus, ons eigen plezier en onze eigen ontspanning. De focus komt los van een rigide identiteitsbeeld dat zegt: "Dit is nu eenmaal wie ik ben en wat ik leuk vind," of "Dit is altijd slecht, en dit is altijd goed," naar een meer aanwezige, flexibele blik op het leven, die zich bewust is van de inter-afhankelijkheid van alles, en steeds op zoek gaat naar waar twee spanningen elkaar ontmoeten in plezier.

Deze voortdurende poging, van het zoeken naar evenwicht op een spectrum, toont zich tenslotte eveneens als spel, dat op geheel eigenzinnige wijze gespeeld kan worden. ​Er zijn drie grote polariteiten die voor mij vaak terugkomen.

De polariteit van Leven versus Dood. Hierbij staat "leven" voor alles dat kracht en energie uitstraalt, dat gericht is naar de toekomst, dat actiegericht is, volledig in beweging, wakker. "Dood" staat in deze metafoor voor alles dat staat voor rust, reflectie, herstel. Deze kant is gericht naar het verleden. Herinneringen ophalen, rouwen, maar ook slapen. Genieten van het zijn, van het eeuwige. We zouden kunnen argumenteren dat we elke dag, en elk moment, gevoelsmatig op een ander punt zitten op dit spanningsveld. Afhankelijk waar we ons bevinden op deze grote as, zal ons spel ook anders zijn. Sommigen hebben het moeilijk wanneer ze meer neigen naar de Dood, en zullen zich verzetten tegen rouw, of de nood aan rust. Anderen voelen zich juist goed op deze kant van de as, en zullen eerder terughoudend zijn om in de overprikkeling te gaan van het Leven. Zo heeft iedereen zijn eigen comfortzones en zijn eigen vertrouwde spelletjes op de as - maar worden we ook allemaal uitgedaagd om flexibel te blijven bewegen, ook al zijn we niet op bekend terrein. In therapie wordt hier vaak duidelijk waar de persoon in begeleiding zich vertrouwd mee voelt, en waar juist niet. Op dat moment wordt het interessant om zowel die polariteit te gaan versterken waar een persoon zich al goed in voelt, maar ook om veilig te gaan exploreren in het deel waar de persoon in begeleiding minder zelfvertrouwen voelt.​

Een andere polariteit die voor mij heel aanwezig is in therapie, is die van het mannelijke en het vrouwelijke. Hiermee bedoel ik niet het biologisch mannelijke of vrouwelijke, maar wat als yang en yin wordt gezien in Oosterse geneeskunde. Hierbij staat het mannelijke bijvoorbeeld voor actie, maar ook voor analyse, rationele cognitie, en helderheid, terwijl het vrouwelijke staat voor het zijn, en voor de intuïtie, voor de natuur, chaos. In een maatschappij waar er echter heel veel taboe en trauma zit op het vrouwelijke, zowel biologisch als symbolisch, is het geen toeval dat veel mensen ook vastlopen op dit stuk. Tenslotte zou therapie gezien kunnen worden als een "vrouwelijke" discipline, namelijk werkend met de emoties, de intuïtie, in het creatieve en het zorgende. Therapeuten hebben zich sinds lang verzet tegen deze polarisatie, door onze discipline wetenschappelijker en mannelijker te maken. Maar waar wordt benoemd hoeveel schaamte er zit, zowel op een verlangen om in het mannelijke te zijn, als in het vrouwelijke? Uit dit voorbeeld wordt voor mij nog eens opnieuw duidelijk hoe belangrijk het is om beide polariteiten te durven benoemen, hun krachten, zowel als hun valkuilen - zodat we niet onbewust in oordeel hoeven te blijven hangen, en zelf kunnen beginnen voelen: Hoe voel ik me op deze schaal, vandaag, bij dit probleem? Hoeveel mannelijke of vrouwelijke kracht wil ik in mijn therapie? Wetende, dat beide altijd aanwezig en nodig zijn.​

Een laatste grote polariteit waar ik graag mee werk in therapie, is de polariteit van aandacht. Zit mijn aandacht bij jou, of bij mezelf? Vaak, in trauma, zijn we op dit stuk verward. Jij had een oordeel over mij, en nu neem ik dat oordeel over, alsof ik zo over mezelf denk. Of: Ik heb een oordeel over jou, maar vergeet dat dit mijn oordeel is, en niet de werkelijkheid. In die verwarring kunnen we niet genieten van contact met anderen, want alles wat je zegt kan mogelijks een rechtstreekse bedreiging zijn voor hoe ik over mezelf denk, en omgekeerd. Wat als we heel duidelijk konden voelen: Dit is van mij. Dit is van jou. Nu heb ik zin om helemaal mee te gaan in je verhaal. En nu niet meer. Nu heb ik zin dat jij helemaal meegaat in mijn verhaal. En nu vind ik het eigenlijk wel leuk als je me tegenspreekt.

Bij deze polariteit laat ik me inspireren door de feministische theorie van Unbound, geschreven door Kasia Urbaniak. Door middel van belichaamde verbeeldingsoefeningen, trainen we op hoe we op een ontspannen, speelse manier met iemand in contact kunnen zijn, terwijl we heel dicht bij ons eigen verhaal en ons eigen verlangen blijven. ​

​​